صنعت موتورسیکلت را دریابید
به گزارش موتورسیکلت نیوز، در روزنامه صنعت، معدن و تجارت در یادداشتی نوشته شده است: یکی از اهداف مهم یک واحد تولیدی در کنار تولید باکیفیت محصولات، موضوع ارتقا و توسعه است.از این رو براساس اهمیت این موضوع واحدهای تحقیق و توسعه در صنایع گوناگون کشور فعال شدهاند اما متاسفانه در بیشتر موارد شاهد هستیم که این واحد مهم در حد اختصاص دادن یک اتاق تنزل پیدا کرده تا واحدهای صنعتی فقط به ظاهر به الزاماتی که از سوی نهادهای مربوط برای آنها در نظر گرفته شده عمل کنند، در حالی‌که از مسیر اصلی خود فرسنگ‌ها فاصله دارند. از جمله دلایل وضعیت نامناسب صنعت کشور این است که هنوز به‌خوبی هدف از فعالیتهای پژوهشی درک نشده است و تولیدکنندگان دانش و توان کافی برای فعالیت در این زمینه را ندارند و برای فعالیتهای مطالعاتی واحدهای تولیدی از سوی نهادهای مربوط به‌طور جدی زمینه‌سازی نشده است.
از آنجایی که صنعت موتورسیکلت کشور این روزها درگیر مسائل بسیاری است، یکی از بخش‌هایی که می‌تواند برای رهایی این صنعت از مشکلات موثر واقع شود، تمرکز و توجه کافی به واحدهای تحقیق و توسعه و بخش مطالعاتی در این صنعت است، صمت در این زمینه با تعدادی از فعالان این صنعت گفت‌وگو کرده که در ادامه آمده است.
واحد تحقیق‌وتوسعه برای صنعتگر بااهمیت است
ابوالفضل حجازی، رئیس انجمن موتورسیکلت قم درباره وضعیت تولیدکنندگان موتورسیکلت کشور گفت: صنعت موتورسیکلت کشور به‌دلیل سیاست‌هایی مانند سلیقه‌ای بودن انتخاب و تغییر وزیر و تغییر قوانین مربوط، کارنامه روشنی ندارد. با وجود اینکه موتورسیکلت‌سازی صنعت بسیار مهمی است و کشورهای دیگر از نظر اشتغالزایی، گردش مالی و اینکه نیاز قشر خاصی را تامین می‌کند، توجه ویژه‌ای به آن دارند اما این صنعت در کشور ما مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.
حجازی افزود: هیچ چشم‌انداز و هدفی برای صنعت موتورسیکلت کشور تعیین نشده و این صنعت وابسته به چین است و چینی‌ها هم که مدرن و صاحب فناوری شدهاند، تمایلی به مشارکت در انتقال علم و دانش مربوط به این صنعت و توسعه آن ندارند و در نهایت با این رویکرد از تولیدکننده به واردکننده تبدیل شده‌ایم. حدود ۱۰ سال پیش ۶۰ تا ۷۰ درصد موتورسیکلت‌های مورد نیاز در کشور تولید می‌شد که امروز این آمار به‌طور متوسط به کمتر از ۵ تا ۱۰ درصد است؛ یعنی به عقب برگشته‌ایم که دلیل آن هم کاهش تقاضا است.
عضو هیات‌رئیسه انجمن صنعت موتورسیکلت کشور در ادامه اظهارکرد: موتورسیکلت‌سازی رشد صنعتی به‌معنای واقعی نداشته است. کارخانه‌ها و نمایشگاه‌ها زیباتر شدهاند اما از نظر توسعه داخلی که دانشگاه و صنعت ما با هم همکاری و در یک راستا فعالیت کنند و بتوانند یک برند و مدل ملی را ایجاد کنند، چنین اتفاقی نیفتاده است.
حجازی گفت: نسبت به ۱۰ سال پیش هم نه‌تنها در بخش صنعت، بلکه در بسیاری از زمینه‌‌ها عقب‌تر هستیم. البته در بسیاری از حوزه‌ها رشد داشتیم اما بیشتر واحدهای ما یا در‌جا زده یا عقب مانده‌اند. وی در ادامه افزود: در شرایط تحریم وقتی واحد تولیدی هزینه‌های روزمره و حقوق کارکنان خود را نمی‌تواند تامین کند چگونه می‌تواند طرح توسعه ارائه دهد. در یک روال عادی باید امکان واردات ماشین‌آلات و علم روز وجود داشته باشد و قراردادهای مشترک بسته شود.
حجازی همچنین اظهارکرد: صنعتگران کشور چه در صنعت موتورسیکلت چه در صنایع دیگر، همیشه به بحث تحقیق‌وتوسعه اهمیت می‌دهند اما متاسفانه قوانین و مقرراتی برای فعالیت در این زمینه تعریف نشده است. امروز اگر کسی فعالیت پژوهشی انجام دهد و در این مسیر نیازمند همراهی و همکاری سازمان‌ها و نهادهای گوناگون باشد، این همکاری وجود ندارد. مشکلات این صنعت برای تولیدکننده دوچندان است و روز‌به‌روز هم شرایط سخت‌تر می‌شود.
حجازی ادامه داد: شاید واحدهایی فعالیتهای توسعه‌ای انجام دهند اما به‌عنوان کسی که سال‌هاست در این صنعت فعالیت داشته‌ام چنین رویکردی را در واحدهای تولید صنعت موتورسیکلت کشور ندیده‌ام. البته برنامه‌هایی تعریف می‌شود اما در نهایت اجرایی نمی‌شوند. دولت در این زمینه کوتاهی کرده و به جای ریل‌گذاری در مسیر حرکت و فعالیت واحد تولیدی سیم خاردار ایجاد کرده است.
حجازی درباره چرایی فعالیت نداشتن واحدهای تحقیق‌وتوسعه در کشور افزود: نمی‌توانم پاسخ این پرسش را بدهم. اگر واحدهای تولید فعالیت پژوهشی ندارند در این زمینه تولیدکنندگان مقصر نیستند؛ مقصر فراهم نشدن زیرساخت‌های موردنیاز از سوی دولت است. تولیدکنندگان موتورسیکلت توانمندی‌های لازم برای گام نهادن در مسیر توسعه و پیشرفت را دارند اما افق روشنی وجود ندارند و آیین‌نامه‌ای در وزارت صنعت، معدن و تجارت برای این صنعت تعریف نشده؛ بنابراین در عمل نمی‌توانند کاری انجام دهند.
رصدکننده برندهای بزرگ جهان
علی عرب، عضو هیات‌مدیره انجمن تولید موتورسیکلت کشور نیز در این باره گفت: بخشی از فعالیت تولیدکننده تحقیق‌وتوسعه است که توجه به آن برای تولید و در واقع بروزرسانی در هر واحد تولیدی لازم است. از سوی دیگر، با ورود کالاهایی با مدل ۲۰۱۹ و حتی ۲۰۲۰ با کمک واحدهای تحقیق‌وتوسعه کالای ساخت داخلی هم از نظر فناوری و کیفیت ارتقا پیدا کند؛ یعنی از یک سو بخشی از نگاه واحدهای تحقیق‌وتوسعه باید به واردات روز باشد و کالاهایی که به‌عنوان مثال در ژاپن یا اروپا با فناوری بهتر و بالاتر تولید می‌شود را رصد کند. از سوی دیگر، یک واحد تولیدی نقاط ضعف خود را شناسایی کند و در زمینه‌هایی که نواقصی دارد و روزآمد نیست و توانمندی دارد، سطح فناوری خود را ارتقا دهد. این مهم‌ترین وظیفه واحدهای تحقیق‌وتوسعه تولیدکنندگان موتورسیکلت و قطعات مربوط به آن است.
عرب با بیان اینکه در سایر کشورها بخشی از مالیات را برای فعالیتهای پژوهشی از تولیدکننده دریافت نمی‌‌کنند، افزود: برای مثال، ۳۰ درصد مالیات یا ارزش‌افزوده را براساس فعالیتهای تحقیق‌وتوسعه و در قالب همکاری با مراکز دانشگاهی یا پارک‌های علم و فناوری و پژوهشکدها از آنها می‌پذیرند. در مقابل در کشور ما نه‌تنها این‌گونه نیست، بلکه برعکس هم عمل می‌کنند و از هزینه‌هایی که برای واحدهای تحقیق‌وتوسعه می‌شود هم مالیات دریافت می‌کنند.
عرب در ادامه با اشاره به وضعیت صنعت موتورسیکلت کشور اظهارکرد: بخش تحقیق‌وتوسعه در این صنعت بیشتر رصدکننده برندهای بزرگ جهان مانند هوندا است. اینکه این واحدهای تولیدی مطرح در حال انجام چه کارهایی هستند. به‌عنوان نمونه، اگر در زمینه کاهش آلایندگی از فناوری یورو ۵ استفاده می‌کنند و موفق بوده‌اند ما نیز به این سمت حرکت کنیم و با امکاناتی که داخل کشور و در واحدهای تولیدی داریم تلاش کنیم به آن سطح برسیم. اگرچه در شرایط کنونی با توجه به تحریم‌ها برخی اقدام‌ها نشدنی است اما گاهی هم می‌توان در این زمینه گام‌های خوبی برداشت. وجود واحدهای تحقیق‌وتوسعه از هر جهت برای تولیدکننده‌ها مفید است زیرا سلیقه مشتری ایرانی برای تولیدکننده موتورسیکلت شناخته شده است و می‌داند در هر حال چه نوع موتوری را سوار می‌شود و براساس آن موتورسیکلت‌های مورد‌نظر شناسایی می‌شود تا اگر نیاز به تغییر است واحدهای تحقیق‌وتوسعه در این زمینه گام بردارند یا اگر نیاز به همسان‌سازی وجود دارد ابتدا در این زمینه مطالعاتی انجام شده و پس از آن روی خط تولید عملیاتی شود.
صنعتی بدون متولی
یدالله حاج‌غفاری، عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان مجموعه قطعات موتورسیکلت درباره این صنعت گفت: در واحدهای تولید قطعات موتورسیکلت دو روند جداگانه تعریف‌شده یکی ساخت قطعات داخلی است که از طریق واحدهای تحقیق‌وتوسعه و مهندسی معکوس انجام‌می‌شود و دیگری مونتاژ که با تحقیق‌وتوسعه و فعالیتهای مطالعاتی کار زیادی ندارد.
وی افزود: قطعاتی که در واحدهای صنعت موتورسیکلت کشور عرضه می‌شود از طریق مهندسی معکوس تولید شده و سپس اگر لازم است بهینه‌سازی می‌شوند که بخش تحقیق‌وتوسعه این وظیفه را برعهده دارد تا بخش‌هایی که فرآیند تولید محصول ضعف دارد، تقویت و در بخش‌هایی که به استانداردها و الزامات شرکت‌های ایرانی نیاز است آن الزامات لحاظ شود.
حاج‌غفاری در پاسخ به این پرسش که دولت چه کمکی می‌تواند به این صنعت کند، افزود: کمک دولت به‌صورت افزایش تعرفه‌های ورودی است؛ یعنی برای محصولاتی از طریق تحقیق‌وتوسعه و مهندسی معکوس در داخل کشور ساخته شدهاند تعرفه‌ها را بالا برده که کمک معقول و خوبی است.
حاج‌غفاری همچنین درباره الزامات دولت برای رشد فعالیت واحدهای تحقیق‌وتوسعه اظهارکرد: دولت قانون خاصی برای فعالیتهای پژوهشی و مطالعاتی تولیدکننده‌ها ندارد و فقط در حد بخشنامه به این بخش توجه نشان داده است. صنعت موتورسیکلت بین نهادهای گوناگون اقبال زیادی ندارد و دولت و نیروی انتظامی هم نسبت به آن نظر مساعدی ندارند. دولت آلودگی یک موتورسیکلت را ۱۲ تا ۱۶ برابر یک خودرو می‌داند در صورتی که این‌گونه نیست؛ با طی یک مسافت ۱۰۰ کیلومتری با موتورسیکلت حدود ۲ و نیم لیتر بنزین مصرف می‌شود که مصرف سوخت بسیار جزئی است اما چون صنعت موتورسیکلت کشور متولی ندارد «هر چی کاسه کوزه هست سر این صنعت می‌شکنند».
سخن پایانی
داشتن طرح‌ها و برنامه‌های مطالعاتی و پژوهشی به ارتقای وضعیت واحدهای تولیدی کمک‌های زیادی می‌کنند. با توجه به نقشی که واحدهای تحقیق‌وتوسعه به‌عنوان نمودی از فعالیتهای پژوهشی در کنترل و افزایش بهره‌وری، تاثیر بر نوآوری، افزایش کیفیت، رصد مداوم بازار داخلی و خارجی، کنترل و بررسی دقیق عملکرد سازمانی، استفاده بهینه از قوانین به سود واحد تولیدی، استانداردسازی اقدام‌ها و تولید علم و البته بی‌شمار کمک‌های زیرساختی دیگر دارند، فعالیت این واحد برای موفقیت یک مجموعه بسیار مهم است.
هرچند در وضعیت ایده‌آل باید تمام فعالیتهای یک واحد تولیدی از کانال تحقیق‌وتوسعه عملیاتی شود اما اکنون حتی در حد ارتقای بخشی از تولید یک محصول نیز می‌تواند ثمربخش باشد و به هیچ عنوان نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
از این‌رو در شرایط کنونی تمام واحدهای تولیدی کشور و به‌ویژه صنعت موتورسیکلت برای رهایی از وابستگی و توسعه نیاز مبرم به یک واحد تحقیق‌وتوسعه و گروه پژوهشی فعال دارند.
نویسنده: شهناز صفائی
